150501 - ZOZ - Abschied vom Klavier

Wie mee wil doen met (of luisteren bij de andere deelnemers) ZOZ: Zwijmelen op Zaterdag, kan terecht bij Marja.

Dit wordt meer een in memoriam dan zwijmelen. Vanmorgen (vrijdag) las ik bij vrienden die dit artikel gelinkt hadden, dat de dichter Willem Koopmans uit Emmen dinsdag j.l. op 80-jarige leeftijd is overleden. Daar schrok ik even van, want Willem was (weliswaar al een tijdje op afstand) een vast gegeven. De laatste keer dat ik hem zag en sprak, en dat is geruime tijd geleden, was zijn gezondheid uitermate broos.
Wel was hij onverminderd helder van geest, zowel in het serieuze als in humor.

Ik leerde Willem kennen omstreeks 1995, toen ik mijn schrijfsels publiekelijk begon voor te lezen bij een soort Literair Café, dat georganiseerd werd onder de "originele" naam Dicht-Er-Bij. Willem had toen al faam verworven; in mijn documentatie zijn er wapenfeiten van hem geboekstaafd vanaf 1983 in het culturele / literaire circuit van Emmen.

In januari 1996 behoorden Willem en ik tot de groep van 10 dichters die besloot tot het oprichten van een dichtersgroep. De naam: "Schrijverskamer de Clique" was de suggestie van Willem. Zo konden we eventueel ook uit de voeten met proza, want niet alle schrijvers waren alleen dichter.

Bijna de eerste bezetting, bijeenkomst van de Clique in april 1996:
Middenvoor: Joke Rhebergen.
Tweede rij vlnr: Cobi de Jonge, Margriet Winter, Willem Koopmans, René Strijker;
Achter: Vincent Gordijn, Doedie van Hasselt, Sylvia Wesdorp, Gauke Zijlstra, Henny Moes.

De "oudsten" (in meer opzichten) van de groep waren Willem Koopmans en Joke Rhebergen, die elkaar ook al langer kenden. Er waren in de loop der jaren wel wisselingen in de groep, maar er is lang een vaste kern van leden vanaf de oprichting geweest.
Vanaf de oprichting waren Joke en ik naar buiten de "contactpersonen": we hadden geen "bestuur", dat waren we gezamenlijk. Al gauw leek het praktischer dat ik de enige contactpersoon zou zijn.

Ik heb voor deze ZOZ gekozen voor muziek bij een gedicht van Willem uit het begin van de Clique. We spraken altijd een thema(woord) af voor de volgende bijeenkomst, die keer was het "klavier".

Abschied vom Klavier

waarom heb je ze meegenomen
toen je ons verliet
ze hoorden in ons huis
Mozart en Beethoven
Schubert en Chopin
waarom heb je ze meegenomen
toen je ons verliet
ik mis ze
meer dan ik kan zeggen
het huis wordt stil
je kamer leeg
waarom heb je ze meegenomen


Willem Koopmans - Emmen, maart 1996

Dit gedicht staat ook in de bundel "Toch nog onverwacht".

Abschied Vom Klavier van Ludwig van Beethoven, gespeeld door Harry Völker:


Willem en ik hebben samen meegewerkt aan het totstandkomen van een discussiestuk over cultuurbeleid, namens twee organisaties waarvan we allebei lid waren: de Clique en de Sociëteit Drentse Kunstenaars. Dat was een initiatief "uit het veld" waaraan alle culturele organisaties uit de Gemeente deelnamen.

Naar de Soos reed ik vaak met Willem mee, omdat ik toen nog geen rijbewijs had. Willem ging er prat op dat hij op z'n 46-ste nog zijn rijbewijs had gehaald, maar was toch ook wel wat onzeker: bij het invoegen op de autoweg vroeg hij steevast om goed mee te kijken...
Later heb ik mijn rijbewijs gehaald een maand voor ik 60 werd. Marijke laat mij nu vaak rijden: zij heeft haar rijbewijs vanaf haar twintigste, maar ze vind dat ik net zo goed rijd.
Ik weet niet of Willem dat nog meegekregen heeft, hij zou er ongetwijfeld een rake opmerking over hebben!

Ook hebben we samen de geschiedenis van het poëziecircuit in Emmen en in het bijzonder Schrijverskamer de Clique op schrift gesteld. Uiteraard deed Willem het verhaal van vóór de Clique alleen, toen ik het bestaan van dat wereldje nog niet kende. Deze link leidt naar een tot 2005 bijgewerkte versie van dat document.
Hij had ook een heel cultureel netwerk, terwijl ik meer een einzelgänger ben.

Willem is omstreeks 2000-2001 een andere weg gegaan, die het pad van de Clique nog regelmatig kruiste.
Willem was een lieve man, een gevoelig mens. Hij kon, denk ik, niet altijd goed met sommige aspecten van de dynamiek in de groep overweg.
Bij externe activiteiten werd Willem vaak uitgenodigd, en hoorde er dan gewoon bij.

Willem Koopmans heeft tenminste drie dichtbundels het licht doen zien. De eerste, "Scherven van de tijd" (1987), in eigen beheer, daarna bij uitgeverij Servo nog twee: "Toch nog onverwacht" in 1997 en "Bezwering" in 2003.
Daarna ben ik uit het oog verloren, wat hij behalve in Roet, verder nog gepubliceerd heeft, omdat ik nog zelden in het circuit beland.

Willem signeerde in zijn vertrouwde handschrift.

We deelden destijds bladwijzers uit met korte gedichten.
Willem had deze toegevoegd aan "Toch nog onverwacht".

Zelf ben ik in seizoen 2006-2007, samen met Marijke, vertrokken na gerommel in de groep, die daarna steeds verder uitdunde.
Joke Rhebergen overleed plotseling in mei 2012 op 79-jarige leeftijd, en ze was tot het eind een centrale figuur in de Clique.
De Clique is in feite niet meer, er zijn nu nog drie leden onder een andere naam bezig. Daarin is Cobi de Jonge het enige oorspronkelijke lid van de Clique, de andere twee zijn gekomen na ons vertrek.

Het gedicht van Willem dat ik hierboven heb geplaatst, zat in de eerste van mijn 12 Clique-mappen. Toen ik van zijn overlijden vernam, dacht ik meteen aan dit gedicht, en de opmaak zoals hij het toen uitdeelde:

In de rouwadvertentie online las ik vanmorgen: "De plechtigheid vindt in besloten kring plaats." Aan het begin van de avond las ik een zeer kort verslag: "Het afscheid vanmiddag was indrukwekkend stijlvol en cultureel".

Rust in vrede, Willem...