160827 - ZOZ - Van Toon tot Opera

Wie mee wil doen met (of luisteren bij andere deelnemers) ZOZ: Zwijmelen op Zaterdag, kan terecht bij Marja.

Turkije is de laatste tijd vaak in het nieuws. Ik had wel een bepaald gevoel bij dat interne Turkse gekrakeel, maar snapte er eigenlijk niets van. Totdat ik donderdag (25-8-16) een analyse zag in DWDD door Lucas Waagmeester, Özcan Akyol, Fidan Ekiz. Dat was eigenlijk een spoedcursus over de situatie en de voorgeschiedenis.
De Turkse president Recep Tayyip Erdoğan is vaak bij ons op TV te zien met een stuk redevoering. Op zo'n moment kwam bij mij de associatie op met een voorzitter, gerepresenteerd door een van onze grootste cabaretiers. Het is weliswaar geen muziek, maar ter relativering van de actuele situatie in de wereld vind ik het te mooi om niet te plaatsen.

Toon Hermans - Voorzitter 'Ons Genoegen':


Gezien het weer van de laatste dagen, lijkt er nog een flink stuk zomer te worden ingehaald. De boerkini-discussie laat ik rusten, want daar is het te mooi weer voor, en ik kom uit bij een opera. Een opera?
Ja, bij een song die ik in een vorige ZOZ ook al plaatste in de versie van Mariska Veres & Les Mystères, en waarover ik inmiddels meer leerde: de aria Summertime (nl) komt uit Porgy and Bess (nl), en dat is oorspronkelijk een opera, gecomponeerd door George Gershwin (nl).
Gershwin bewoog zich in het overlappende gebied tussen jazz, klassieke en populaire muziek. Met Porgy and Bess wou hij laten zien dat hij ook een opera kon componeren. Wel zijn invloeden uit de volksmuziek nadrukkelijk aanwezig, omdat het verhaal zich in een volksbuurt afspeelt.

De opera Porgy and Bess verwierf moeizaam bekendheid. Gershwin had bepaald dat alle gezongen rollen door zwarte zangers en zangeressen moesten worden uitgevoerd, en daardoor was het soms moeilijk een volledige, geschikte bezetting bij elkaar te krijgen.
Op tournee door Amerika, zou in het Nationaal Theater van Washington DC voor een uitsluitend blank publiek moeten worden opgetreden. De hoofdrolspeler weigerde dat, en uiteindelijk was dat de eerste keer in de geschiedenis dat in dat Theater een gemengd publiek toegelaten werd.

Ik heb Porgy and Bess als film gezien, maar Gershwin's erfgenamen (hij stierf op 38-jarige leeftijd aan een hersentumor) hebben in 1974 verdere vertoning van de film verboden, omdat die uitvoering niet overeenstemde met de opzet van de componist; het was teveel een musical geworden.

De aria Summertime is in veel vormen, stijlen en talen opgenomen, misschien wel de vaakst gecoverde song. Er zijn meerdere sites die zich bezighouden met het inventariseren van al die versies, zoals The Summertime Connection, gerund door een groep van 11 personen.

De eerste publiekelijke kennismaking met een opname van Summertime was in 1935, maar de oudste opname, ook uit 1935, met Gershwin zelf op piano, was van een repetitie van Abbie Mitchell, die de rol van Clara in de eerste voorstellingen van Porgy and Bess speelde. Die opname kwam pas decennia later tevoorschijn, en werd in 1991 op CD uitgebracht. Ongetwijfeld "opgepoetst" met moderne technieken.

Abbie Mitchell - Summertime:


Een uitvoering uit 1969 die nog steeds tot mijn verbeelding spreekt, is die van de roemruchte Nederlandse band Brainbox, met onder andere zanger Kaz Lux en gitarist Jan Akkerman (later opgevolgd door Rudy de Queljoe).

Brainbox - Summertime: