190330 - ZOZ - Van knollen en smidsvuren

Deze week werd ik op twee manieren met mijn schooltijd geconfronteerd. Op de FB-pagina Oud Drenthe in Woord en Beeld verscheen een bericht over "knollen". Nee, geen paarden, maar de agrarische producten die zo genoemd worden. De bijgevoegde foto toonde twee soorten, een paars/witte en een gele soort. Beide staan onder meerdere namen bekend, zo werd uit de discussie duidelijk. De gele als Soesterknol of boterknol en was voor menselijke consumptie.
Van de paars/witte zijn meerdere ondersoorten bekend, maar bij mij is een langwerpige knol het bekendst, en daar ga ik even op door.

Knollen werden gezaaid als de stoppels van het koren werden ondergeploegd. Daarom worden ze ook wel stoppelknollen genoemd. Ze dienden als veevoer voor de winter, maar ik heb ze al jaren niet meer kunnen vinden.
We fietsten met een groepje jongens elke dag 17 km naar de LTS. In de herfst trokken we op de terugweg wel eens een paar knollen uit het land om op te eten: even afwrijven, met de tanden afschillen of, iets luxueuzer, met je zakmes. Deze knollen werden volgens sommigen ook wel pisknollen genoemd, omdat je er zo van moest plassen. Ik vond ze een beetje smaken naar radijs.
Best spannend ook om een knol van een rijdende kar te pikken en een mopperende boer achter je te laten - met zijn paard en wagen haalde hij ons, getrainde hardfietsers, toch niet in…

Daaraan terugdenkend kwam uit de spinnewebben een liedje tevoorschijn, dat ik van mijn moeder heb geleerd (er zijn andere tekstvarianten). Helaas heb ik geen videoclip of audio kunnen vinden, maar ik heb geprobeerd de noten erbij te vinden:

Knollenlied
C__D__E__F__G
Ut re mi fa sol
G__G____F___E____D___C
De boer die stal een knol
G___G___E__C
Van een wa-gen
G___G___E___C
Zon-der vra-gen,
C__D__E__F__G
Ut re mi fa sol
G__G____F___E____D___C
De boer die stal een knol

Ik vond nog wel een lekkere uitvoering van dat andere heel bekende kinderliedje over een knollenland, van de LP "Nursery Rhymes" gespeeld door pianist Jaap Dekker. Aan het eind komt nog even een vogeltje langs het knollenveld vliegen. Ik kon niet achterhalen wie die acrobaten zijn die je in beeld ziet.

Jaap Dekker Boogie Set - In een groen groen knollenland:


Op mijn zoektocht naar de knollenvelden kwam ik nog een andere vogel tegen, die blijkbaar door een Youtube-vriend was uitgedaagd om dit lied in een voor hem vreemde taal te zingen. Te bijzonder om niet te plaatsen! Het genoemde jaartal lijkt me, na een kort onderzoekje, onwaarschijnlijk.

Raymond Crooke - In een groen knollenland (1678. Traditional Dutch):


Een andere herinnering aan mijn schooltijd kwam via een videoclip, uit "Drenthe's muziekmix" van RTV Drenthe, met video's van Drentse muzikanten of (niet persé Drentse) streektaalmuziek.
Ik viel middenin de video van de mij nog onbekende Groninger zangeres, Marlene Bakker. Een lied van haar album Raif, dat bijvoorbeeld door Frits Spits "het beste album van 2018" genoemd is.

Marlene Bakker - Hai Hai:


De Groningse tekst staat op Youtube onder de video. Ik heb geen vertaalpoging gedaan, omdat ik, naast de mooie stem en muziek, in eerste instantie geraakt werd door het beeld. Marlene is bezig met iets dat ik ook ooit gedaan heb, in de eerste klas van de LTS: smeden, met een echt smidsvuur! Mooie herinnering, maar ik ben uiteindelijk terechtgekomen in ietwat pietepeuteriger werk. Van die werkstukken heb ik niets meer, helaas...
Ik heb geen foto's van het smederijlokaal, maar nog wel met machines (klas 2) en het elektrolokaal (klas 3).

Bij het maken van dit album heeft Marlene nauw samengewerkt met een andere noorderling, de veelgevraagde studiogitarist en producer, Bernard Gepken (fb). Hij heeft ook samengewerkt met onder anderen Daniël Lohues, Tangarine en Maaike Ouboter. Hij reist heel Nederland en België door voor opnamesessies en optredens, maar is honkvast in Zuid-Oost Drenthe.
Het interviewprogramma "Toer de Loes" is een mooie gelegenheid voor wie meer te weten wil komen over Bernard Gepken. In een gele kever rijdt Loes van der Laan met haar gast naar een plek in Drenthe, die veel voor hem of haar betekent. Bernard laat ook een mooi eigen nummer horen.

Aanvulling: Eind jaren '50 kwam voor het eerst een meisje bij ons op de LTS. Ze wou in de garage van haar vader gaan werken. Daarvoor moesten de statuten van de school worden aangepast en er moest een damestoilet komen. Ze hield zich goed staande tussen zo'n 400 jongens.

---

Wie mee wil doen met (of luisteren/kijken/lezen bij andere deelnemers) ZOZ: Zwijmelen op Zaterdag, vindt de links bij Trees.
Afleveringen t/m ZOZ260 vind je bij Marja.