Calvinistische heiden in Rooms bedevaartsoord

Een dagverslag dat tevens dienst doet als ZOZ-bijdrage. Wie mee wil doen met (of luisteren bij de andere deelnemers) ZOZ: Zwijmelen op Zaterdag, kan terecht bij Marja.

Het is traditie geworden dat we 's zomers een dagje uit gaan met Sylvia en Nico. Dit keer, 29 juli 2015, werd Kevelaer onze bestemming.
Sylvia en Marijke hebben de herinnering dat ze daar als kind wel eens geweest zijn met hun ouders, uitstapjes vanuit Nijmegen.
Ik had voordien nog nooit van die plaats gehoord, dacht ik, tot vanmorgen. Toen maakte mijn, ook op Facebook aanwezige, DomiNeef Klaas ons er op attent, dat hij daar op 25 juli geweest was en dat op FB gemeld - ik had zijn bericht wel gezien maar me niet gerealiseerd dat het dezelfde plaats was...

Nico en ik lieten de dames uitstappen dicht bij het centrum, en gingen naar ze op zoek nadat we de auto geparkeerd hadden. Langs een aantal binnendoortjes, richtinggevoel bleek daarbij heel nuttig.

Kevelaer is een bedevaartsplaats. Bij een langs de weg geplaatst kruis, om boze geesten te verjagen, zou Maria een regelmatig passerende marskramer een aantal keren de opdracht hebben gegeven om daar een kapelletje voor haar te bouwen. Sindsdien worden een aantal wonderen en wonderbaarlijke genezingen aan die plaats toegeschreven. Ook is de religieuze bebouwing op grote schaal uitgebreid: in het kapelletje wordt een afbeelding van Maria vereerd (rijk gekleed, zodat ik geen enkele associatie vind met de eenvoudige timmermansverloofde, zoals de Bijbel doet veronderstellen).
Er is een basiliek ter ere van Maria. Ik vrees dat ik me onvoldoende heb kunnen voorbereiden om alle achtergrondverhalen te doorgronden.

Een van de eerste dingen die Nico opvielen, was het grote aantal geel-witte (of wit-gele?) vlaggen: hij dacht dat het de Vaticaanse vlag was, maar daar ben ik niet uitgekomen: Wikipedia geeft daarvoor een vlag met ornamenten er in. Er schijnt wel een geel-witte vlag van de "Kerkelijke Staat" te zijn (geweest).

Na de vlaggen is het eerste fenomeen het kapelletje, met bankjes - om te mediteren en te wachten op de wonderen of de processie.

Nico heeft zijn vriendje Jaap-Aap meegenomen en fotografeert hem bij het kapelletje. Glimlach er om, het is een serieuze hobby van meer mensen dan je dacht, om hun vriendjes te fotograferen op hun omzwervingen. De vriendjes hebben vaak een uitgebreide garderobe.

"The making of..." en de foto
Ik zie een gevel met het opschrift: Sakramentskapelle. Als ik het plein naast die gevel oploop, frappeert me het contrast tussen het vooraanzicht en wat erachter zit, ook al zal dat een zuilengang naar de "biechtkapel" zijn.

De wegwijzers midden op het plein maken duidelijk dat men hier helemaal is ingesteld op het toerisme, in dit geval bedevaart of pelgrimage genoemd... Er is zelfs een "biker memorial" kapel voor in het verkeer omgekomen motorrijders.

Aan de andere kant van het plein vallen me een aantal "bakken" met kaarsen onder een afdak op, langs een gevel. Pas thuis ontdek ik dat dat de "Kaarsenkapel" was, waar wordt getracht om wonderbaarlijke genezingen van allerlei kwalen te bewerkstelligen, door kaarsen te "offeren", die de ledematen met malheur symboliseren.

Daardoor realiseer ik me nu ook de economische factor die het bedevaartgebeuren is: florerende winkels met religieuze kunst, souvenirs en stichtelijke boeken. Overal plekken waar je kaarsjes kunt branden, en geen enkele bak zonder prijskaartje. En zelfs een winkel die geheel kan bestaan van de verkoop van kaarsen...

Daarbij bekruipt mij toch de herinnering aan het verhaal dat Jezus hoogst persoonlijk de verkopers - "tollenaars, wisselaars en woekeraars" - de tempel uit ranselde... (Mattheus 21)

Tja, ik ben Calvinistisch opgevoed met een nadrukkelijke waarschuwing in de Heidelbergse catechismus tegen de vermaledijde Paapsche mis. Zondag 30 noemde dat, toen ik het moest leren, nog "vervloekte afgoderij", inmiddels schijnt soms de formulering aangepast te zijn aan de gezamenlijke strijd tegen de ontkerstening.

Toch: het was erg wisselvallig weer. We arriveerden in Kevelaer onder een uitbundige zon. Toen een uurtje laten een optocht van gelovigen zich, ondanks een flinke regen, toch zingend in beweging zette langs een zee van brandende kaarsen en achter een paar "volksmis-leiders" (Fons Jansen), sprak De Here daarover met luider stemme Zijn "Donnerwetter" uit. Zou Onze Lieve Heer c.q. de Heere Heere dan toch Calvinistisch zijn...?

Ik heb deze clip al eens eerder geplaatst, maar het past hier te goed om het niet nog eens te doen: Fons Jansen - De lachende kerk: 13. Kerkberichten


De basiliek is vooral van binnen een imposant gebouw, met het hoge middenschip, de gebrandschilderde ramen en alle versieringen: er lijkt mij een fortuin aan goudlaagjes en goudverf gebruikt te zijn. Bij binnenkomst heb je het idee dat het andere eind een heel eind weg is. Pas toen ik naast het rituele centrum stond, zag ik dat daar hoog boven een beeld van een gekruisigde Jezus hing - als een soort zwaard van Damocles, leek het.

Ook hier in de basiliek bakken met kaarsjes. Met prijskaartje.


Een andere observatie mijnerzijds was, dat de beruchte koper- en bronsdieven hier een veel rijkere buit voorhanden hebben dan bij het roven van een bronzen meeuw van het graf van mijn schoonzusje. Een aantal zware deuren met veel bronzen beelden erop, die overigens vooral ellende uitbeelden, en ik zag op straat een beeld dat me deed denken aan een golfer die, in slaghouding, van zijn golfclub was beroofd:

Zo langzamerhand hadden we het wel gezien. We hadden zelfs nog even een stukje van de mis meegemaakt in de basiliek, dus als ik nog zo'n oprechte Calvinist was geweest had ik me òf zeer schuldig moeten voelen, òf mijn afkeuring kenbaar moeten maken tegen die "vervloekte afgoderij"...

We gokten een koers huiswaarts, die ons vooreerst langs een prachtig sight-seeing parcours voerde. Vervolgens kwamen we terecht in Gennep, waar we naar volle tevredenheid tafelden bij Brasserie 't Geveltje.

Na nog even napraten bij Nico en Sylvia thuis, ging de zon onder achter de spoorbrug over de Waal, toen we weer in de auto stapten voor het laatste deel van ons dagje uit.
Let ook op het (bijna voorgoed gesloopte, maar) herstelde kunstwerk, het Labyrinth van Klaus van de Locht en Jaap van Hunen, na de reparatie van de Waalkade.

Bij het invallen van de nacht, en met alle kaarsen die we gezien hadden, lijkt me dit wel een mooie afsluiter, door het refrein, dat klinkt zo poëtisch - David McWilliams - Can I Get There By Candlelight: