ZOZ - Van klassiek, jazz en poëzie

Wie mee wil doen met (of luisteren bij andere deelnemers) ZOZ: Zwijmelen op Zaterdag, kan terecht bij Marja.

Op 3 januari zaten we, bijkomend van de paniek rond het zoekgeraakte hoortoestel, na het eten te kijken naar Podium Witteman, het muziekprogramma van Paul Witteman, waarin hij "de wereld van de klassieke muziek omarmt, maar ook de grenzen opzoekt met andere genres zoals pop, wereldmuziek, of jazz. Met ruimte voor bijzondere verhalen, jong talent en optredens van topmusici."
Hoofdgast was deze keer Herman van Veen, naar aanleiding van zijn bijzondere muzikale carière.
Het hele programma hier op Uitzending Gemist bij de NPO>

De krent die Marijke en ik vooral uit de pap pikten was Reinbert de Leeuw die op verzoek van Herman een stuk van Erik Satie (nl) speelde. Het interessante, inleidende gesprek begint op ongeveer minuut 33, het pianospel op 39, tot 42. Mogelijk was deze fantastische muziek, internationaal erkend als de beste interpretatie van Satie's muziek, nooit op geluidsdragers verschenen, zonder Herman van Veen's toedoen.

Dit zei Marijke over haar band met deze muziek: Muziek is voor mij erg belangrijk. Muziek markeert en begeleidt de tijd en gemoedstoestand waarin ik mij op dat moment bevind. In het begin van de jaren zeventig luisterde ik graag naar Franse chansons, Cat Stevens, Creedence Clearwater Revival, The Beatles, maar ook veel naar klassieke muziek. Brahms, Schubert, Mahler en middeleeuwse muziek. Muziek die mij als zichzelf in de oren klonk. Vertrouwd ...
In die tijd werden er vele 'feesten' gegeven, gewoon omdat dat ook bij de tijdgeest hoorde. Leve het leven, vrijheid blijheid. De muziek die er werd gedraaid was heerlijk, opwekkend, vrolijk, en heel erg bekend.
Tot er aan het einde van de avond, nacht, op één van die feesten een stilte viel. Er zou nog één plaat worden gedraaid, als afsluiter van het feest. De eerste klanken kwamen van ver, maar vervulden meteen mijn geest... zo heel anders dan wat ik tot dan toe had gehoord...
Pianomuziek met een onwaarschijnlijk mooie melodie in een zeer traag ritme. Het was alsof de klanken rechtstreeks vanuit de hemel kwamen, in mijn beleving. Als betoverd bleef ik luisteren.
Die betovering ervaar ik nog steeds als ik luister naar de muziek van Erik Satie. Zeker als die wordt gespeeld door Reinbert de Leeuw. Voor mij de enige echte vertolker van de geniale componist Erik Satie.

Ik ben niet zo goed ingevoerd in de klassieke muziek, maar ik heb er wel meteen een associatie bij naar "mijn" muziek, daarover straks meer.
Satie boeit me wel, en ik ga luisteren op Youtube, een beetje "bijgelicht" door Marijke. Zij raakte destijds direct geboeid door Gnossienne No.1, Reinbert speelde nu Gnossienne No. 3. Het woord Gnossienne is door Satie zelf bedacht, en ik heb de reeks van No.1 tot No.6, allemaal uitgevoerd door Reinbert de Leeuw, gevonden bij een liefhebber op Youtube.
Ik begin het steeds mooier te vinden. Ik heb ook een paar andere pianisten beluisterd, maar die doen het volgens mij niet goed. Bij Reinbert klinkt het "alsof het zó moet en niet anders"...
Reinbert De Leeuw - Erik Satie: Gnossienne nº 1:


Voor wie er verder in wil duiken, ik kan zelf niet kiezen welke ik het mooist vind:

• Erik Satie: Gnossienne nº 2 (Reinbert De Leeuw)
• Erik Satie: Gnossienne nº 3 (Reinbert De Leeuw)
• Erik Satie: Gnossienne nº 4 (Reinbert De Leeuw)
• Erik Satie: Gnossienne nº 5 (Reinbert de Leeuw)
• Erik Satie: Gnossienne nº 6 (Reinbert De Leeuw)

Mijn associatie bij Reinbert / Satie was uiteraard niet direct in de sfeer van Rock'n Roll. Wel piano, en relatief rustig. Erroll Garner (nl) wordt ingedeeld bij de Jazz.
Hij heeft nooit geleerd om notenschrift te lezen, maar heeft wel héél bekende composities op zijn naam staan, die we in veel versies nog steeds kunnen horen.
Van hem wordt verteld, dat hij, toen hij 3 jaar was, hele stukken naspeelde die de pianolerares aan zijn oudere broers en zussen probeerde bij te brengen.
En hij had een fenomenaal muzikaal geheugen. Zo kon hij, na een concert van een beroemde klassieke Russische pianist, na afloop een heel groot deel zó uit zijn hoofd naspelen.
Dat hij ook naar klassieke muziek luisterde, vind je hier terug: Erroll Garner - Chopin Impressions.

Een eigenaardigheid van Errol was, dat hij vaak zat mee te zingen (hummen) bij zijn piano, tot wanhoop van de opnametechnici. Ik vind dat een charme, een betrokkenheid en speelplezier uitstralen die ik beslist kan waarderen.
Een andere bijzonderheid was, dat hij slechts 157,5 cm groot was. Daarom zat hij op een stapel telefoonboeken bovenop de pianokruk.
Eén van zijn verdiensten was, dat hij de kloof voor jazz-musici tussen nachtclubs en concertzalen hielp dichten.

Door mijn "beleid" om platen te kopen van zoveel mogelijk verschillende artiesten, had ik in mijn vroegere vinyl-collectie een 33 toeren EP van het Errol Garner Trio. De singles en EP's moest ik, door ruimtegebrek, wegdoen toen ik bij Marijke introk, maar ik vond het lijstje terug, het waren deze nummers, en ze staan allemaal op Youtube:

• Loose Nuts
• Blues Garnie
• Pastel
• Fantasy on Frankie & Johnny
• Love is the strangest game
• Trio

Waarschijnlijk zijn bekendste compositie is de "Jazz Standard" Misty (nl). Pas later is er een tekst bij gemaakt.
Een enthousiasteling plaatste een vroege versie op Youtube met de aankondiging: The World Stops Spinning as Erroll Garner Plays Misty from "The Original Misty":


Hij speelde het nooit twee keer precies gelijk, inherent aan geïmproviseerde muziek denk ik; hier is een latere, frivolere versie:
Erroll Garner trio plays Misty in the old BRT studio in Brussels, Belgium.

Met deze melodie heb ik overigens een persoonlijke band. Ooit maakte ik een gedicht bij een schilderij van Bernet Keuenhoff, een kunstenares die schilderijen en beelden maakt die me raken. We waren toen beiden lid van de Sociëteit Drentse Kunstenaars, en we deden een "kruisbestuivingsproject": verschillende disciplines lieten zich inspireren door elkaars werk. Naar aanleiding van dit schilderij van Bernet, EARTH getiteld, schreef ik het gedicht Ruimteschip Aarde.

Later deed ik met drie andere kunstenaars een project "Zoektocht", dat veel intensieve, fijne ervaringen heeft opgeleverd, maar geen maatschappelijke (laat staan commerciële) successen. Binnen dat kader zijn veel combinaties ontstaan tussen tekst, muziek en beeldende kunst, en beeldende kunst onderling.
Zo heb ik een aantal keren dat gedicht Ruimteschip Aarde voorgedragen, voortreffelijk begeleid door Jan de Wilde die "Misty" speelde op saxofoon! Helaas heb ik daar geen opnamen van kunnen terugvinden...