Mijn racefiets blijft dus voorlopig in de schuur en mijn wielerbroek en koerstrui in de kast.
Om toch niet te versuffen achter de geraniums, maakten we een autoritje. We gingen langs Ter Apel de Laudermarke in. Dat is een mooie omgeving, ik kan me goed voorstellen dat de bekende puntdichter Kees Stip, ook bekend als Trijntje Fop, verkozen heeft om daar de laatste 23 jaar van zijn leven te gaan wonen.
De route voerde ons naar de oostkant van Bourtange. Omdat we er kortgeleden nog uitgebreid geweest zijn, gingen we de vesting niet in.
De keuze is daar dan: dezelfde weg terug of Duitsland in. We houden niet van dezelfde weg terug.
Een aantal jaren geleden heb ik veel in die omgeving gefietst. Dat is gemakkelijker geworden sinds "Schengen", maar daarvoor waren er al "groene grensovergangen" voor mensen uit het grensgebied. Daartoe heb ik me gemakshalve ook vaak gerekend.
Het was al een tijd geleden dat ik een grotere actieradius had op fiets, maar mijn laatste fietstocht (ruim 90 km) voor mijn allergie-aanval voerde voor een groot deel door Duitsland, met name langs windmolenparken, om eens te peilen wat ik aan geluidsoverlast constateerde.
Tegenstanders van windmolens voor energiewinning roepen vaak dat windmolens veel te kostbaar zijn en te weinig energie opleveren, maar waarom richten die "gründliche" Duitsers (in navolging van de Denen) dan zoveel windmolenparken op, dichtbij de Nederlandse grens? Ik schat de Duitse industrie bepaald niet in als dom...
We kwamen nu iets noordelijker Duitsland binnen dan tot waar ik die laatste tocht was gekomen. Ik kwam toen langs een markant punt, ik noemde het terloops. Uit mijn hoofd zocht ik de weg naar dat kruispunt met een monument en infopaneel, dat herinnert aan het Emslandlager Oberlangen (VI). Ik had wel eens iets gelezen over de Emslandkampen, die in WO II een verschrikking geweest moeten zijn. Ik heb toen het paneel gelezen en gezien waar een van die kampen geweest is.
Mijn route-herinnering was niet goed genoeg, we hebben het niet gevonden.
Onderweg zag ik van het fietsen bekende, maar door de andere reiswijze ook te laat herkende kruispunten. In Lathen overviel me de wens om te zien of de testbaan van de Transrapid, de magneetzweeftrein misschien was gesloopt, waar enige jaren geleden een rampzalig ongeluk heeft plaatsgevonden. Niet dus.
Wel zaten we toen op de weg naar Sögel. Daar ontdekte ik tijdens een van mijn vroegere fietstochten ergens langs de weg een gedenksteen, over een verdwenen dorp: Wahn.
Gedenksteen: Wahn, use olde Heimat (bron: wikimedia)
Bij het betreffende kruispunt zag ik de steen te laat, omdat er nu hoog gras omheen groeide, en ik zag niet zo gauw een parkeerplaats. Ook zat er een auto dicht achter me op volle snelheid. We reden dus door.
Vanavond zocht ik Wahn op internet, en vond meer informatie. Er blijkt veel meer te herinnneren aan het dorp dan die steen.
De bevolking is in 1941, in opdracht van Hitler, gedwongen verhuisd, en het dorp is volledig afgebroken om meer ruimte te maken voor een militair schietterrein. De fundamenten van de kerk en de oude begraafplaats blijken er nog te zijn. Op sommige zerken staan namen die voor Nederlandse kunnen doorgaan.
Destijds heb ik op dat enorme schietterrein, dat er vanaf ca. 1877 ligt om de kanonnen van Krupp te testen, waar vroeger o.a. de "dikke Bertha" werd getest, gefietst op toegestane routes.
Dat was meervoudig spannend: raak ik niet te ver uit de koers, heb ik goed gezien dat het nu mag, wat zeggen ze als ze hier een buitenlandse fietser aanhouden. En: er waren inslagen van munitie in het wegdek.
Voor dat schietterrein moest een heel dorp, Wahn, wijken, terwijl er nu een belangrijke verkeersader loopt.
Op zo'n 20 km afstand lag het Emslandlager waarvan ik het infopaneel heb gezien. Ofschoon onvergelijkbare feitelijkheden, gaat het in beide gevallen om ontheemding en menselijk leed.
Waanzinnig.
3 opmerkingen:
Een mooi verslag. Die dikke Bertha ken ik nog van de verhalen van mijn ouders. Wahn kende ik niet, maar ik kan me het leed van mensen voorstellen. Je zal er maar je hele leven hebben gewoond. Mensen zouden voor systemen moeten gaan, maar we zien vaak (ook in deze crisisperiode) dat het om heel andere dingen gaat) en dat mensen als poppetjes worden verschoven.
Leuk dat je Kees Stip noemt. Dat wordt TE weinig gedaan terwijl hij toch zulke mooie, puntige gedichten kon schrijven. Enfin, ik heb een dikke bundel van maar van mij mag het meer worden.
Dit was weer zo'n logje waar van alles in zat. Heerlijk.
Een boeiend en leerzaam verhaal. Had nog nooit van Wahn gehoord. Wel van platgeslagen dorpen. Ik woon er in eentje. In IJmuiden zijn, ten behoeve van de Deutsche Festung in 1940 3000 woningen en gebouwen platgewalst. De mensen werden uit hun huizen gehaald, konden nog net hun jas pakken, en werden weggemarcheerd terwijl achter hen alles afgebroken werd. Ik spreek hier nog wel eens mensen die dit als kind meemaakten, een diep diep trauma.
Overigens is het in meer Nederlandse kustplaatsen zo gegaan.
@Plato: Ik zag ergens als een van de pseudoniemen van Kees Stip staan: Nike. Dat staat voor Nico (Visscher, tekenaar en familie van Bert de cabaretier) en Kees (Stip). Ze maakten lange tijd samen de strip "In de wolken" die dagelijks in het Nieuwsblad van het Noorden stond: meestal geniaal, maar altijd leuk.
Ik heb lang gezocht, maar weet nu ook in welk huis daar Kees Stip gewoond moet hebben.
@Selma: Wat je vermeldt over evacuatie heeft mijn interesse, omdat mijn vader, die in mei 1940 was gelegerd in de omgeving van Egmond aan Zee, en daar met mensen bevriend was. Ook uit Egmond zijn mensen geëvacueerd, en ik heb, als heel jong kind, vage herinneringen aan tenminste een moeder en kind die bij ons in de provincie Groningen tijdelijk waren gehuisvest. Concrete gegevens daarover heb ik niet kunnen vinden, en kan ik niet meer in mijn omgeving navragen...
Een reactie posten