Ik heb foto's gemaakt van iets dat mij intrigeerde: een rosmolen.
Het bordje buiten aan de muur vermeldt:
In dit gereconstrueerde gebouw bevindt zich een rosmolen. Deze molen wordt door een paard aangedreven en via het grote wiel (het poortwiel), 15 keer versneld. Hierdoor ontstaat de benodigde draaisnelheid van de molensteen (90 omw. Per minuut).
Het is een oude "machine" die met de middelen van toen erg knap en met vakmanschap is gemaakt, in dit geval gereconstrueerd in 1988.
Het paard bracht via de balk (links schuin omlaag) het grote wiel in beweging. De tanden op het grote wiel brengen de beweging over op een kleiner tandwiel er boven. De tanden en tandwielen werden met de hand gemaakt.
Om dat secuur te laten passen en soepel te laten lopen, is uiterste precisie vereist, zonder de numeriek bestuurde machines van nu waarmee seriematig nauwkeurig gelijke onderdelen gemaakt kunnen worden!
De bevestiging van de tanden in het grote wiel is van een klassieke constructie, en bij slijtage kunnen de tanden eenvoudig worden vervangen terwijl het wiel zelf intact blijft.
Dat tweede tandwiel is met een houten as en een tweede tandwielset verbonden met het maalwerk. Het maalwerk heeft, rechts, een vultrechter, waar de molenaar met een laddertje bij kan. Links, achter de schroefspindel, komt het gemalen product middels uit een gootje, waar een zak onder gehangen kan worden.
De mensen waren toen al slim en efficiënt bezig: met de rosmolen werd tegelijk ook een karnton aangedreven!
Zou het kunnen zijn, dat de makers van zo'n machine meer voldoening hadden van hun handwerk, hun vakmanschap als wij, die machines het werk voor ons laten doen?
5 opmerkingen:
Voor een rosmolen met ros zie de zesde foto hier: http://groninganus.wordpress.com/2011/10/08/geschiedenisdag-in-een-stuk-of-wat-fotos/
Ik weet heel zeker dat de makers meer voldoening van hun handwerk hadden. Het is bovendien kwaliteit, ze wisten toen wel hoe dat moest in tegenstelling tot de tegenwoordige tijd waar alles maar zeer beperkt houdbaar is! Ik had nog nooit van een rosmolen gehoord, weer wat geleerd!
War is zo'n molen toch altijd een ingenieus bouwwerk. Eigenlijk merkwaardig dat we van alles en nog wat de uitvinder weten, maar wie dit maalsysteem heeft bedacht is totaal onbekend.
Over dat laatste. Ik weet niet of ze toen voldoening voelden. Ze wisten niet anders dan zo te werken en het was natuurlijk een noodzaak secuur te zijn want het was hun brood. Maar achteraf bekeken: dat handwerk is toch stukken mooier dan die seriefabricage van nu. En inderdaad, geweldig hoe ze dat uitdokterden; tot op de millimeter nauwkeurig. Ik heb er bewondering voor.
Ho, Plato, je vergeet wat. Marijke, van harte gefeliciteerd. Dwarsbongel ook natuurlijk. En hup... Gauke en Niklas dan ook maar.
Een reactie posten