170819 - ZOZ - Van mijn eerste single en een voorspelling

Wie mee wil doen met (of luisteren/kijken/lezen bij andere deelnemers) ZOZ: Zwijmelen op Zaterdag, vindt de links bij Marja.

Het VARA TV-Magazine had ooit de rubriek: "Mijn eerste single". Mijn inzending werd geplaatst; dit is een aangepaste versie, naar aanleiding van wat de TV deze woensdag bracht.
Wie, van de huidige generatie pubers, heeft nog wel eens een vinyl-single gezien? Dit gaat over de aankoop van mijn eerste single, toen ik een puber was.

Televisie was nog in de aanloopfase. Radio was er in twee soorten: Draadomroep, een simpel kastje met een luidspreker en een grote draaiknop met klikstanden aan de muur om het volume te regelen en te kiezen uit 4 zenders: Hilversum 1 en 2 en, bij ons, Radio Noord. De vierde ben ik vergeten. Zo'n radio had opa, waar mijn moeder en ik bij in gewoond hadden, tot ze op mijn 14e weer trouwde met een weduwnaar met 9 kinderen.

De andere soort radio was een kast met een aantal toetsen, draaiknoppen, een groen afstem-oog en een verlichte glazen plaat met bekende en geheimzinnige buitenlandse plaatsnamen. Zo'n radio had mijn stiefvader. Toen was zo'n toestel opgebouwd met radiobuizen, die erg warm werden. Van transistoren had bijna niemand nog gehoord, laat staan van "chips".

Die radio kwam alleen aan voor het Nieuws, kerkdiensten, en koorzang: mijn moeder’s grootste liefhebberij. En soms mr. G.B.J. Hilterman's praatje over "de toestand in de wereld", of dr. Fop I. Brouwer over "al wat leeft en groeit en ons altijd weer boeit ". En soms een regionale zender.

Als onze ouders van huis waren, luisterden we soms naar vreemd gepiep en onverstaanbare stemmen. Maar o wee, als "de ouwe heer" merkte dat we aan de radio hadden gezeten!
Die keer was ik overdag alleen in huis. Mijn moeder was weg, mijn stiefvader was in zijn werkplaats achter het huis. Ik zocht stiekem wat er op de radio te beleven was. Gespannen, want zodra ik de buitendeur hoorde, moest de radio terug op de oorspronkelijke zender, en dan uit. Hopen dat niet zou opvallen dat hij warm was.

Ik vond muziek die ik niet voor mogelijk had gehouden. Niks Eddy Christiani, Freddy Quin met zijn zeemansliedjes, en anderen die mijn herinnering zonder sporen hebben verlaten.
Dit was echt anders! Ruig, heftig, staccato, opzwepende gitaren, ferme drums en een strakke baslijn. En dan die stem: brutaal, ongepolijst. Geen poging om de stem zo gladjes mogelijk te gebruiken!
Ik kon me niet beheersen en draaide de radio iets harder.

Daardoor merkte ik niet dat mijn stiefvader binnen kwam stormen. Hij rende naar de radio en draaide die met een wrede klik helemaal uit. In de plotselinge stilte keek ik verbijsterd toe hoe hij vlakbij me stond met zijn vuist omhoog. Ik was net op tijd weer bij mijn positieven om de klap te ontwijken en naar de andere kant van de huiskamertafel te springen.

Hij ging heftig tekeer: "Dit is negermuziek! Oerwoudgeluiden die niet in een fatsoenlijke christelijke omgeving passen! Jij bent op weg naar de hel, en als dit nog een keer gebeurt smijt ik je de deur uit! DIT wil ik niet in mijn huis!"

Ik wist toen jammer genoeg nog niet dat dezelfde zanger ook zeer christelijke liedjes heeft opgenomen. Ik wist zelfs niet dat hij blank was en het dus geen "negermuziek" was!
Desondanks geloof ik niet dat dat mijn stiefvader overtuigd had. Die muziek kwam van te ver buiten zijn belevingswereld, en alles wat daarmee niet strookte was ontoelaatbaar.

Ik weet niet meer welke "argumenten" ik toen wel gebruikt heb. Wel ben ik verbaal net zo heftig tekeergegaan, maar als puber kun je zoiets niet winnen. Ik ben al snel mokkend het huis uit gevlucht en heb de hele verdere dag rondgefietst.

Toen ik weer thuis was, was mijn oudste stiefbroer er toevallig even. Het lukte hem om me enigszins tot bedaren te brengen. Hij sprak op een gegeven moment de onsterfelijke woorden: "Laat het er nou maar bij zitten, die muziek ben je volgende week toch weer vergeten."

Ik kwam via klasgenoten achter de gegevens van die wonderbaarlijke muziek. Van het geld dat ik meekreeg naar de LTS, om in voorkomende gevallen mijn fiets te laten repareren (we moesten elke dag 17 kilometer heen en 17 kilometer terug fietsen, en gewoon zakgeld kreeg ik niet), kocht ik die week mijn eerste single.
Ik vertelde de smoes dat ik onderweg een nieuwe binnenband had moeten laten opzetten, omdat de fietsenmaker vond dat er teveel lapjes op zaten.

Ik moest dat plaatje goed verstopt houden, wat niet gemakkelijk was met zo weinig privacy met zoveel mensen in z’n klein huis. Heel wat anders dan het eigen kamertje dat ik ruim een jaar eerder nog had.
En we hadden niet eens een grammofoon!

Korte tijd later kocht één van mijn stiefzussen van haar eerste zelfverdiende loon een pick-up. Een koffertje van geperst karton, beplakt met geel plastic en met een luidsprekertje in het deksel.

Ze had er zelf een paar plaatjes bij van de Zingende Zusjes en dergelijke; dat was voor onze ouders verteerbare muziek.

De Zingende Zusjes Verheij - Waarom zijn er zoveel vragen?:


Onze zussen zongen het zelf ook wel bij het afwassen, en dan klonk het lang niet zo bekakt. Maar mijn vragen werden er niet minder door...
Als ik alleen thuis was, draaide ik stiekem mijn plaatje van Elvis Presley (nl), Hound Dog.

Elvis Presley - Hound Dog:


Artiesten kwamen en gingen, Elvis verdween wat uit de actualiteit; hij trad een tijd niet meer op en overleed. Toch hoorde je zijn muziek nog steeds. Daardoor bleef de uitspraak van mijn broer nagonzen in mijn hoofd.

Ruim dertig jaren na dat akkefietje, toen mijn dochter de leeftijd had van ik destijds, kocht ze voor het eerst een LP. Daar had ze voor gespaard van haar zakgeld.
Ze kwam thuis met een dubbel-LP: "Elvis Presley, Greatest Hits".

Mijn broer herinnerde zich niets van het voorval, en is inmiddels ook overleden.
Is het gek dat ik aan hem dacht, toen deze week uitgebreid aandacht werd besteed aan de sterfdag van Elvis Presley op 16 augustus 1977, woensdag j.l. 40 jaar geleden? Zijn uitspraak deed hij ca. 60 jaar geleden, en dat mijn dochter "met Elvis thuiskwam" zal ca. 33 jaar geleden zijn.

Er was een serie reportages van over de hele wereld, onder de noemer: Elvis lives!, waarin merchandising en oprechte liefhebbers de revue passeren.

Toch is Hound Dog als eerste opgenomen door Big Mama Thornton, dus toch "negermuziek"?

Big Mama Thornton - Hound Dog:


Tja, het is van het succesvolle blanke duo tekstschrijver Jerry Leiber en componist Mike Stoller (nl), die meer "crossover" songs hebben gemaakt tussen verschillende "raciale" genres!

In de tussentijd is er al veel veranderd, en plaatste ik al eens in een ZOZ een organist die bij het uitgaan van de dienst Rock and Roll speelde in een Vrijgemaakt Gereformeerde kerk.
Nu kies ik voor een ander bekend Elvis-nummer, Jailhouse Rock (nl), ook van Leiber & Stoller, gespeeld door de Duitse organiste Maria Scharwieß (nl)

Maria Scharwieß - Jailhouse Rock (Organ improvisation):


Ach, geef me toch maar het origineel...

Elvis Presley - Jailhouse Rock:


Kortom, Elvis duikt steeds weer op in mijn leven. Je hebt je vergist, broer…!