Op een van mijn fietstochten had ik langs de weg, een eindweegs Duitsland in, een gedenksteen 'ontdekt', die verwees naar dit verdwenen dorp. Er was in die omgeving vanaf ca. 1877 een enorm schietterrein, om de kanonnen van Krupp te testen, zoals de "dikke Bertha".
De bevolking is in 1941, in opdracht van Hitler, gedwongen verhuisd, en het dorp is afgebroken om meer ruimte te maken voor een militair schietterrein, en dat is er nu nog. Al die informatie ontdekte ik pas thuis, op internet: ik had alleen de gedenksteen gezien, met de plaquette.
Gisteren wouden we er even uit, maar waarheen? Ik zocht op de kaart naar een wandelplek, en mijn blik bleef plakken aan "de overkant". Van de grens dus. Vandaar dwaalde ik af naar Wahn.
Ik prentte een route in mijn geheugen, zo min mogelijk langs de Autobahn, want dat is niet leuk.
Omdat er borden stonden over problemen met doorgaand verkeer in Emmer Compascuüm, reden we via de N391 richting Ter Apel, en bij Barnflair de grens over richting Haren, tot een geschikte afslag noordwaarts. Daarna moest ik zien een bord te vinden richting Lathen, en dan richting Sögel.
Ik ben misschien een afslag eerder noordwaarts gegaan dan de oorspronkelijke bedoeling, maar de omgeving is mooi en voor mij bekend genoeg van mijn fietstochten, om her en der herkenningspunten te vinden.
Nu vond ik bijvoorbeeld wel (bij B op de routemap) de gedenksteen en het informatiepaneel terug van Kamp Oberlangen, het zesde kamp van de beruchte Emslandlager. Dat was ook het punt waar we afsloegen naar het oosten; dat heet nog steeds de Lagerstrasze.
We kwamen Lathen binnen op een plek die ik vaker had gezien, maar het was niet de rechtstreekse route naar Sögel. Zo kwamen we onverwachts uit bij het terrein van de Transrapid (C), de magneetzweeftrein waarmee in 2006 een fors ongeluk is gebeurd doordat zich een conventioneel aangedreven dienstwagen op het traject bevond tijdens een proefrit met de demonstratietrein. Een "menselijke fout", omdat er geen automatische beveiliging was bij dit high-tech project...
Ik dacht dat het project helemaal gestopt was, maar nieuwe info leert dat dat tijdelijk was, en dat de "Teststrecke" dus ook niet afgebroken is.
Dan toch, via een klein stukje Autobahn, richting Sögel. Ongeveer halfweg tussen Lathen en Sögel ligt ons doel (D), hier was vroeger het dorp Wahn. Waarom blijft dit gedeporteerde en gesloopte Duitse dorp zo aan me kleven? Ik denk dat het, behalve deze tragedie, de naam is, die een goede samenvatting is van de bron van veel ellende.
Met het oude blog in gedachten, hebben we de fundamenten van de kerk van Wahn opgezocht.
Er bleken relatief veel mensen die plek te bezoeken en er wandelingen te maken in de bossen. Informatie omtrent het verdwenen dorp en de gesloopte kerk was goed verzorgd. Enkele foto´s gaven de oorspronkelijke situatiedetails weer. Er is in de schuilhut een maquette van het dorp, maar de foto's die ik daarvan maakte zijn mislukt: door de kleikleurige materiaalkeuze is er nauwelijks iets te onderscheiden.
Bij de fundamenten van de kerk zag ik een oude dame, ondersteund door een echtpaar waarvan er één waarschijnlijk haar kind was. Later waren ze ook op de oude begraafplaats aan de overkant van de doorgaande weg. Langs de laan naast de kerk zouden nog dezelfde kastanjebomen staan die er stonden ten tijde van de sloop van het dorp.
Ik vind het een heel onwerkelijke ervaring om, zelfs aan de hand van strategisch geplaatste informatiepanelen met foto's, in deze ruïne een beeld van een volle kerk terug te vinden.
Deze foto's geven een indruk van waar het "podium" van de kerk is geweest. Links staat een bordje, dat in deze ronde nis het doopvont heeft gestaan. In het midden was het hoofdaltaar.
Na de kastanjelaan is er een voetpad van de kerkruïne naar dat kerkhof aan de overkant. Het ligt wat verder van de straat, achter het monument waardoor ik destijds ontdekte dat hier het dorp Wahn geweest was.
Slechts weinig mensen staken de straat over. Dat is wel uitkijken, want er is redelijk veel verkeer en de toegestane snelheid is 100 km/uur...
Een paneeltje bij de ingang geeft precies aan hoeveel kinderen, vrouwen en mannen er tussen 1914 en 1942 begraven zijn.
De begraafplaats heeft aan de voorzijde een muur. Bezoekers wordt verzocht het hek te sluiten.
Rondom is bos, behalve aan de achterkant. Daar is een rij (nu nog kale) loofbomen die de begrenzing vormen van akkerland.
Tegen deze bomenrij valt het metershoge beeld van Jezus aan het kruis nauwelijks op.
Mij valt op, dat veel zerken hier schuin in de grond gezet zijn. Sommige graven zijn overwoekerd door mos, maar toch lijkt er een zekere mate van onderhoud plaats te vinden, en sommige graven zijn recent van nieuwe bloemen en grafkaarsen voorzien, terwijl het kerkhof in 1942 buiten gebruik is geraakt. De kindergraven lijken gegroepeerd te zijn vooraan in een hoek van het kerkhof.
De tekst op een zerk uit 1940: "Hier ruht in unserer alte heimaterde Wahn..." doet mij vermoeden dat de sloop van het dorp een diep trauma heeft veroorzaakt, het plan zal zijn schaduw vooruitgeworpen hebben.
Als we teruglopen naar de overkant van de straat begint het zacht te regenen. Marijke loopt vooruit, ik maak nog gauw een foto van het bord dat de meedeelt dat de herdenkingsplaatsen vooral militair gebied zijn, dat op eigen risico wordt betreden.
Net links van de vorige foto, staat een foto van een deel van het dorp, met op de voorgrond de "Bauernhof" die daar gestaan heeft.
Als ik in de auto stap, gaat de heel lichte regen over in hagel. We gaan naar huis om misschien nog even een staartje van de wereldkampioenschappen alroundschaatsen mee te pakken.
Dan zie ik dat ik vergeten heb het grote heiligenbeeld te fotograferen. Marijke doet dat voor mij uit het open raam. De lichte vlekken zijn het resultaat van de weerkaatsing van de flitser tegen hagelkorrels en regendruppels.
We nemen een andere route terug, en die voert ons langs de de afslag Hilter (E), wat, net als ik de eerste keer, door Marijke fout gelezen wordt. Hier is een flink steile helling, die me aangeraden werd als klimoefening bij het fietsen. Toch ruim 30 km van huis, maar dat was geen probleem.
En ik intussen maar denken aan Robert Marchand, die op 102-jarige leeftijd zijn wielren-records nog maar weer eens heeft verbeterd...
Daarna rijden we een eind dicht langs de Ems, een mooi landelijk gebied. We moeten wel de ruitenwissers aan... Via Haren (DE) gaan we dan weer naar huis. We zien daar in het voorbijrijden nog een imposante kerk (bij F), en vragen ons af waarom we die nooit eerder gezien lijken te hebben.
Weer thuis, is de 10 km heren van het WK-Allround halverwege de tweede rit. Ik installeer me op de bank (autorijden lijkt soms vermoeiender dan fietsen), en schrik net op tijd wakker om Koen over de streep te zien wankelen. Als Wereldkampioen...!
1 opmerking:
Van dit dorp zou je bijna een mysterieus boek kunnen schrijven. Feiten en fictie een beetje door elkaar weven... Intrigerend om te lezen en wat leuk dat je alle foto's erbij geplaatst heb. Met verbazing alles bekeken. Mooi blog!
groetjes Kakel
Een reactie posten