Ik deed toen (1962), naast mijn werk, een schriftelijke cursus Radiomonteur. Door de saaie lesmethode en de trage afhandeling (je hoorde je al drie lessen verder te zijn, maar het nagekeken huiswerk was er dan nog steeds niet) ben ik nooit Radiomonteur geworden. Elektronica was toen nog geen apart begrip, maar dat is uiteindelijk mijn vak geworden: digitale elektronica.
Ik was van plan om zelf een elektronisch orgel te gaan bouwen, zoals toen elke in muziek geïnteresserde collega deed. Ik twijfelde teveel of ik het goede ontwerp gevonden had, dus is het er nooit van gekomen, behalve een klein speelgoedorgeltje voor mijn kinderen... Maar elektronische klankopwekking bleef me fascineren.
Elektronische orgels waren er al wel te koop, bedoeld als vervanger van het harmonium in de huiskamer van (beter gesitueerde) kerkelijke gezinnen: recht-op-en-neer melodiën spelen. Elk type orgeltje had zijn eigen klankkleur door de gekozen manier van toonopwekking.
Zodra ik het me kon veroorloven begon ik LP's te kopen. Ik nam mij voor slechts bij uitzondering twee keer of vaker een LP van dezelfde artiest of groep te kopen: dat leverde een tamelijk diverse collectie op. Meest Engelstalig, weinig jazz en klassiek. Wel bleef ik attent op de ontwikkeling van elektronische muziekinstrumenten, via de elektronica-vakbladen.
Zo zal het omstreeks 1967 geweest zijn, dat ik de LP Silver apples of the Moon van Morton Subotnick vond en kocht. Puur uit interesse voor deze andere wijze van muziekmaken: elektronische apparaten (bestaande of speciaal ontworpen) toepassen om ongebruikelijke klanken en sequenties voort te brengen. Het is blijkbaar nog steeds een grensverleggend icoon.
De ontwikkelingen stonden niet stil. De orgeltjes kregen meer mogelijkheden, maar een kantelpunt was de ontwikkeling van de "synthesizer", elektronica waarmee de klank van oorspronkelijke instrumenten beter benaderd kon worden, en waarmee daarnaast een heel nieuw scala aan mogelijkheden beschikbaar kwam.
In 1969 kwam een baanbrekende LP op de markt, The Well-Tempered Synthesizer van Walter Carlos. De titel verwijst uiteraard naar Bach's "Das Wohltemperierte Klavier". Overigens gaat Walter nu door het leven als Wendy Carlos.
Op een Moog-synthesizer werd klassieke muziek gespeeld, op een manier die erg dicht bij het oorspronkelijke instrumentarium kwam, althans voor die tijd was het echt opzienbarend. Zelfs een stuk koorzang klonk bijna natuurgetrouw, afgezien van de articulatie.
Op deze LP stond o.a. het 4e Brandenburgs concert van J.S. Bach. Die uitvoering heb ik niet kunnen vinden, ook geen ander stuk van die LP. Ik vond wel deze van een bewonderaar van Wendy Carlos, op een nog betere, verder ontwikkelde synthesizer: J.S. Bach: "Switched-On" Brandenburg Concerto No. 4 in G major (BWV 1049), 1. Allegro [Synthesized].
Ik was destijds erg nieuwsgierig naar het verschil met een echt klassieke uitvoering, en vond een LP waarop vermeld werd, dat gestreefd was naar een zo oorspronkelijk mogelijke uitvoering: Der Goldene Klang Des Collegium Aureum, (Musik Des Barock Und Der Klassik Auf Originalinstrumenten).
Ik heb op YouTube een andere versie gevonden, die claimt "nog origineler" instrumentarium te bespelen: Bach: Brandenburg Concerto No. 4; Andante BWV 1049. Voices of Music; original instruments:
Voor wie geïnteresseerd is in de historie / ontwikkeling van de Moog-synthesizer, ik vond daarover nog veel video's, waaruit hier een selectie: The Screen Savers: History of The Moog Synthesizer , BBC Archive Tomorrow's World Moog Synthesiser, en over een handzamer instrument, History of the Minimoog Synthesizer.
18 opmerkingen:
Zeer interessant logje. Onvoorstelbaar knap hoe dicht ze de originele klank benaderen.
Wauw wat een mooi verhaal, jouw passie klinkt er volledig in door!
En ja vanuit elektronica naar zeer prettig in het gehoor liggende muziek...een wereld aan stappen, de ene nog indrukwekkender dan de andere.
Je kent vast de theremin, ben eigenlijk wel benieuwd wat je daar van vindt!
Fijn weekend.
Zoals Marja ook al schreef, ongelooflijk knap hoe dicht ze de originele klanken benaderen. Voor mij blijft het echter benaderen en daarom vind ik tweede stuk toch mooier.
Een oom van mij had een echte Minimoog.
Hij is belandt bij de kringloop, de Minimoog dan. Mijn oom is inmiddels geheel buiten de kringloop gevallen.
Ik dacht even dat je het over de band Silver Apples ging hebben, ook zoń prog plaat die mijn hart stal.
Mooi! Ik luister nog naar dingen als Tony Conrad en Eleh.
Wat een mooi blog heb je er van gemaakt ,zo mooi vind ik het als mensen aandacht besteden aan dingen die ze mooi vinden en die ze bezig houden.Misschien is de muziek dan niet echt mijn smaak maar dat begrijp je misschien wel hoop ik
Groetjes Elisabeth
Wat leuk om te lezen zeg.
Mijn vader leerde uit boekjes waar hele tekeningen in stonden afgebeeld met de berekeningen enz. je kent dat natuurlijk wel.
printplaatjes etsen in de keuken notabene.
Zo maakte hij versterkers/tuners en boksen(meerdere) een gitaar voor mijn broertje en elke hifi-occasion wist hij weer werkende te maken. Hij had ook graag zijn beroep ervan willen maken. tis nooit gelukt, maar de liefde voor fijne electronica is tot zijn dood toe gebleven.
Ik hou van synthersizer-muziek maar hoor de klasiekers liever met de originele instrumenten.
fijn weekend
Prachtige muziek. Ik heb één uitvoering op plaat en twee op CD waarbij het me opvalt dat de desbetreffende tempi flink van elkaar verschillen.
Alweer een tijdje niet naar geluisterd en daardoor des te verrassender dat het hier weer langs kwam samen met jouw interessante stuk.
Wat interessant om te lezen!
Ik ben niet zo'n Bach-mens, maar hou wel erg van zijn Brandenburgse concerten. Je hebt me hiermee een groot plezier gedaan!
Dank voor al jullie mooie reacties!
@Melody: ik had in de 60er jaren alle onderdelen voor een Theremin volgens een schema uit een vakblad, op één na; dat was niet te krijgen... Op JoetJoep staan wel Theremin video's.
@Greet: Voor mij is het "benaderen" niet het hoogste doel, maar een bewijs wat mogelijk is: controle over klankpatronen, waarmee nieuwe dingen gedaan kunnen worden.
@Vlasje: Had nog nooit van die band gehoord, maar ze zijn ongetwijfeld geïnspireerd door Morton Subotnik's muziek, als ik ze even beluister. Ze maken het idioom wel toegankelijker voor de gemiddelde toehoorder!
@Blewbird: Heb ik ook even opgezocht. Beide lijken mij vooral minimal music te maken, en zeker niet onverdienstelijk!
@Elisabeth: Het is juist leuk om kennis te maken met muziek die niet direct binnen je eigen bereik ligt, en daar de beleving van anderen bij te lezen!
@Bibje: Ik heb ook stapels van die boekjes gehad, en schema's; zoveel dat ik de weg kwijtraakte. Heb ook printjes geëtst voor allerlei (kleine) dingen, maar ik ben nooit een reparateur geweest, meer ontwerper. Daarom hulde voor je vader, want repareren is een moeilijk werk! En ja, het benaderen van originele muziek is meer het testen van kwaliteit dan vervanging...
@Plato: en dat terwijl klassiek niet mijn eerste liefhebberij is... ;)
@Altijdmooiweer: wist je een aantal hardrock-musici echte Bach-fans zijn?
Interessante uiteenzetting. Ik wist niet zo heel veel van synthezizer muziek, ik associeer dat altijd met 'popcorn'. Beetje dom misschien, want ik heb een elektronische piano gehad en mijn kinderen hadden allebei keyboards. Synthesizers van het zuiverste water!
Heb je de LP van Walter Carlos zelf nog? Ik heb hem nog wel, mocht je hem willen hebben dan stuur ik hem naar je toe (met de echte post).
Het is bijna onwaarschijnlijk wat sommige musici uit een synthesizer weten te toveren. Al gaat er toch niets boven een 'echte' uitvoering.
Ik ben ook niet echt fan van klassieke muziek, maar het is wel ongelooflijk hoe dicht die 2 stukken bij elkaar liggen!
Heb ze wel beluisterd, echt even de tijd genomen, moest wel na die uiteenzetting, erg interessant!
@Jokezelf: Elektronische piano's en keyboards zijn prachtige voorbeelden van het synthetisch opwekken van zo natuurgetrouw mogelijke klanken met een instrument dat veel handzamer is dan het origineel. Sommige synthesizers hebben nog wat meer mogelijkheden voor bijzondere effecten.
@Gert: Dank voor je aanbod, maar ik heb 'm zelf nog, zorgvuldig bewaard!
@Tagrijn: Zeker in de begintijd van de Moog was het echte klankpatroon een stuk "magerder" dan het echte; de benadering wordt nu steeds beter. Maar het gaat ook om de sfeer van de uitvoering door een ensemble, toch?
@Trees: Door dit soort "confrontaties" via een andere interesse, ben ik klassieke muziek veel meer gaan waarderen, al zal ik waarschijnlijk nooit het "kennersniveau" bereiken van mensen die al die stukken weten te benoemen en de componisten en uitvoerenden er bij...
Ik hoor je niet over Dick Raaijmakers, alias Kid Baltan. Wel bekend? Een van de pioniers op het gebied van elektronische muziek uit het Philips Natlab. Basta records heeft niet zo lang geleden nog een CD-box uitgebracht met o.a. zijn werk(Popular Electronics).
De passie van jouw blog boeit en inspireert.
Soms luister ik naar Isao Tomita.
Daar moet ik aandenken na het lezen van jouw blog.
PS: ik ben aan het verhuizen van punt naar wordpress.
Vriendelijke groet,
Een reactie posten