WE300 - Indrukken (2) : Drents Museum, de Sovjet Mythe

Gisteren waren we in het Drents Museum om de tentoonstelling De Sovjet Mythe nog te kunnen zien. We liepen deels langs de route van Willem-Alexander en Maxima eergisteren, bij hun provinciale kennismakingstocht.
Als publiciteitsstunt staat een groot beeld van Lenin op een prominente plaats in Assen, waarvan het gezelschap verre gehouden werd. Dat beeld werd "gered" door bouwondernemer Koop. Toen het in 2003 in Tjuchem stond bij een boerderij, heb ik er een gedicht over gemaakt:

Het beeld van Lenin aan de kop van de Vaart in Assen en bij Tjuchem

Ommekeer

Machtig leider, gebronsd
rechterhand in weids gebaar

verheven staat hij voor
verheffing van het volk
grootse dromen die verkeerden
bevrijding die tot knechting werd

onvindbaar op de vlakte
waar geestverwanten wonen

ooit omringd door pleinen vol volk
nu verborgen achter bomen
jaspanden wapperend
in een wind die niet meer waait

van beeldenstorm en smeltkroes
gered door kapitaal

Een greep uit de tentoongestelde schilderijen

De tentoonstelling liet ons niet onberoerd. De Sovjetperiode werd in perspectief geplaatst door de verstrekte informatie over kunst binnen de maatschappelijke ontwikkelingen. Daaruit komt Lenin, alhoewel geen lieverdje, meer als idealist, en Stalin als ontspoorde geest.

Eerbetoon aan de grote leider Stalin, 1950
Kogatsj / Netsjitajlo / Tsyplakov - Olie op doek, 351 x 525 cM
De vorming van politieke mythes en het perfectioneren van het beeld van de leiders had plaats vanaf de jaren dertig en bereikte in 1949 zijn hoogtepunt. In dat jaar werd op ongekend grootse wijze de zeventigste verjaardag van Stalin gevierd.
Stalin daalt als een godheid in een stralend aureool af naar de menigte; hij is vlakbij en tegelijkertijd onbereikbaar. In zijn directe nabijheid staan zijn trouwe volgelingen.

Sommige schilderijen zijn enorm groot, tot 4x7 meter! Veel schilderijen en beelden zijn meer dan realistisch: propaganda voor een betere mensheid in de visie van toen. Kunstenaars lijken meer geïnspireerd door ideaalbeelden dan gedwongen kunstvormen, knap vormgegeven, soms met bedekte bedenkingen.
Veel namen ken ik niet. Malevitsj, die ik kende van zijn Zwarte vierkant, heeft hier realistischer schilderijen.

Aangrijpend vonden we het schilderij Angst van Petrov-Vodkin, dat de invloed van een grootschalig gevaar (burgeroorlog) op kleinschalig niveau (een gezin) weergeeft.

Angst 1919, 1934 - Koezma Petrov-Vodkin.
Het schilderij weerspiegelt zowel de feitelijke gebeurtenissen van de belegering van Petrograd door de troepen van generaal Joedenitsj als de persoonlijke herinneringen van de schilder: 'In het schilderij Angst wilde ik vertellen over het sinistere jaar 1919'.
De schilder geeft de leefomstandigheden in een arbeiderswoning weer en de gesteldheid van zijn bewoners die niet slapen tijdens deze verontrustende nacht.
De suggestie is zeer sterk dat hier niet alleen een historische situatie wordt verbeeld. Maar ook een eigentijdse. Het schilderij werd immers gemaakt in 1934 toen de onderdrukking op gang begon te komen.

Aansluitend bekeken we de aanvullende tentoonstelling 'Samen en Alleen, Leven in Rusland van 1900 tot nu', met schoolboeken, posters en foto's uit familiealbums. Een projectie met drie beamers gaf aanvullende informatie.

Na dat alles waren we toe aan koffie met iets lekkers. Ook dat kan prima in het Drents Museum!

Plato's WE-300 uitdaging voor mei/juni: themawoord = Indrukken.

N.B.: De fotobijschriften zijn niet meegeteld, het gedicht wel.
© Toelichting schilderijen ontleend aan Drents Museum
© Gedicht: Gauke Zijlstra, 2003 - n.a.v. bezoek aan beeld van Lenin bij Tjuchem
© Foto's: Gauke Zijlstra en Marijke van der Scheer