ZOZ: Van Opera via Woodstock naar Barcelona en terug

Wie mee wil doen met ZOZ: Zwijmelen op Zaterdag kan terecht bij Marja.

Dat mensen met een overlappende muzieksmaak ook heel uiteenlopende reacties kunnen hebben op muziek, bleek deze week weer. Ik had al eens, in een vorige ZOZ, geschreven dat Marijke meer van de klassieke muziek is en ik meer van het rockende werk.

Deze week kwam het contrast een keer tot uiting. Marijke stond te strijken en ik stond een verdieping lager te douchen. Ze heeft vaak Radio 4 aan, op een portable radiootje, zo ook nu. Tussen het ruisende douchewater drongen flarden van zo'n opera-sopraan tot me door, zo'n hoge kopstem. Van de rest hoorde ik niets, veel melodie ontdekte ik er ook niet in op deze manier - het maakte op mij de indruk van min of meer gecontroleerd gillen.
Ik riep naar boven: "Zijn ze daar bezig een levend speenvarken aan het spit te steken?"

Marijke was hevig teleurgesteld. Ze had het volume van de radio juist wat opgevoerd, omdat het een aria was die ze al lang niet meer gehoord had. Had ik het herkend, dan had ik geweten wat ze met deze muziek heeft, en het verhaal er achter.

Toen ik was aangekleed heb ik de gegevens opgezocht van deze uitvoering via de "playlist": Radio 4, woensdag 28 mei 2014, 10:42.
Bij het lezen van de datum realiseer ik me dat vandaag mijn ouders 72 jaar getrouwd zouden zijn geweest. Na twee jaar overleed mijn vader.
Mijn moeder heeft altijd gezongen in kerkkoren, ze was alt. Nee, geen opera!

De playlist vermeldde:
Suor Angelica; aria "Senza Mamma"
Componist: Giacomo Puccini
Sopraan: Angela Georghiu
Op YouTube is ook een versie van Senza Mamma door Angela Georghiu te vinden.

Ik ken in grote lijnen het verhaal. De letterlijke vertaling van "Senza Mamma" is volgens Google: "Zonder Moeder".
Dat riep bij mij meteen de traditionele Negro spiritual in herinnering: "[Sometimes I feel like a] Motherless Child"; het beeld dat ik er bij heb is de variant die op het originele Woodstock-festival werd gespeeld door Richie Havens. Richie Havens trad op als eerste, en kreeg het verzoek door te blijven spelen, omdat de volgende artiesten vertraging hadden bij het bereiken van het festivalterrein. Toen hij zijn hele repertoire had gespeeld, improviseerde hij op "Motherless Child", waarbij hij herhaaldelijk het woord "Freedom" zong. Onder die naam is deze uitvoering later bekend geworden.



Van de aria "Senza Mamma" staan veel uitvoeringen op YouTube, zoals van Montserrat Caballé, die ik me herinner van een documentaire over Freddie Mercury: die zong samen met Montserrat Caballé het bekende lied Barcelona, een indrukwekkende synthese van twee muzikale werelden:



Marijke heeft in 2003 een gedicht gemaakt met de titel "Senza Mamma". Dat was in het kader van een samenwerkingsproject van onze toenmalige dichtersgroep met cursisten van het Atelier voor Beeldende Kunst van onze vriendin Edith Stoel. Eerst werden schilderijen gemaakt bij gedichten van onze groep en daarna maakten wij gedichten bij hun schilderijen.
De deelnemende 9 dichters en 20 schilders leverden 36 combinaties op, die achtereenvolgens op 4 locaties tentoongesteld zijn, en waarvan een tentoonstellingscatalogus is gepubliceerd, die nog steeds verkrijgbaar is.

Bij het schilderij "Het Monument" van Diny Kwant had Marijke een associatie met "Senza Mamma" uit "Suor Angelica".
Het verhaal, heel in het kort: De aria "Senza Mamma" gaat over een kind dat van de (ongehuwde) moeder is weggenomen. De moeder gaat in een klooster, waar zij ontdekt dat haar kind is overleden. Zij wil zich met haar kind herenigen door zelfmoord te plegen.

©Diny Kwant - Het monument	©Marijke van der Scheer
	Senza Mamma      Het kind      werd van haar weggerukt      door ethiek van grauwe zeden      de maagd torent      nog altijd hoog      in het blauwe eindeloos      alwetend      getekend      maar ongeschonden      vormt zij zich      opnieuw      naar het kind

O, er zijn nog veel meer versies te vinden van deze aria, bijvoorbeeld van Maria Chiara, Renata Tebaldi, Joan Sutherland, Maria Callas, Barbara Frittoli, Raina Kabaivanska, en engelstalig, Rebecca Patrick Flaherty.

Dit verhaal begon met Senza Mamma en daar sluit ik mee af. Jammer maar ik kon Marijke's favoriete versie door Janis Kelly, van de CD "The essential Inspector Morse Collection", niet vinden.
Van een andere favoriete sopraan, Lucia Popp, staan een korte en een lange versie op YouTube, maar zonder video.
Om hier te presenteren heb ik daarom gekozen voor een versie van Renata Scotto, met Engelse ondertiteling en video (dus geen reeks foto's), en ik draag dit op aan Marijke.