Labyrinth, Waalkade Nijmegen : kunst, populisme en slopersdrift...

Nijmegen heeft een bijzonder kunstwerk: het Labyrinth van Klaus van de Locht en Jaap van Hunen. Je vindt het op de Waalkade. De Gemeente Nijmegen adverteert ermee in het Engels, dus blijkbaar om de wereldbevolking ermee te bekoren. Vanaf de eerste blik ben ik elke keer geboeid als ik het Labyrinth kan bezoeken, en zelfs als ik er afbeeldingen van zie: zo mooi, zo ingenieus! Je beseft niet dat het waterkanaal van dit labyrinth 350 meter lang is. En dat dan samen met de sfeer van de Waal, die daar machtig in zijn bedding stroomt, langs die eeuwenoude stad.

Bron: Wikipedia

Mijn eerste herinnering aan Klaus van de Locht is, dat hij zich op een scootmobiel verplaatste: hij leed aan Multiple Sclerose. Zijn wereld was toen inmiddels beperkt tot zijn atelier, de toenmalige vestiging van het Centrum Beeldende Kunst Nijmegen aan de Oude Haven, en Kunstenaarscentrum De Olifant. In De Olifant zouden nu nog steeds sporen te zien zijn van de plaats waar Klaus altijd zat.
In die zelfde periode heb ik, in zijn atelier, kennisgemaakt met zijn veelzijdige werk en brede ontwikkeling als kunstenaar.

Klaus is op 7 maart 2003 overleden. De datum zal ik telkens moeten opzoeken, maar ik zal het gevoel toen het bericht van zijn overlijden kwam, nooit vergeten. Ik had werk ingezonden voor een literair evenement en we zouden dat bijwonen. Op weg naar de buitendeur ging de telefoon en kwam het tragische bericht.

Klaus van de Locht is de ontwerper van het Labyrinth en Jaap van Hunen richtte de direkte omgeving op de Waalkade in. De opdracht kwam van de Gemeente Nijmegen, en hield in dat er een link moest zijn met de Oude Waalhaven, die op die plaats gelegen had. Een historisch gegeven dus.

---

Er is een nieuw tragisch bericht.
De kademuur van de Waalkade is instabiel geworden, ter hoogte van het Labyrinth. Daar moet dus iets aan gedaan worden.
Helaas heeft het populisme blijkbaar verder om zich heen gegrepen dan direct zichtbaar.
Er is een plan gemaakt om de Waalkade dan maar meteen helemaal anders in te richten, "ter bevordering van het toerisme", en daarbij het Labyrinth te slopen.

Als doekje voor het bloeden is voorgesteld om het Labyrinth te verplaatsen.
Naar mijn idee is dat onzinnig: het kunstwerk is gemaakt voor die plaats, en gezien het toegepaste materiaal (ongetwijfeld in samenspraak met de opdrachtgever) bedoeld voor "de eeuwigheid".
De door sommigen gemaakte vergelijking met de verplaatsing van de Blokken van Peter Struycken slaat mijns inziens nergens op: dat is een op zichzelf staand kunstwerk, dat van de ene rotonde naar een andere rotonde is verplaatst.
Het Labyrinth is, ook niet zo gemakkelijk ongeschonden te verplaatsen als "de Blokken", zover mijn informatie over de constructie strekt.
Met het Labyrinth is bovendien de hele omgeving gemoeid.

De waterstand in de Waal speelt een rol bij het "functioneren" van dit kunstwerk: bij hoogwater loopt het vol, en hoe lang duurt het voordat dat water gezakt is, en welke processen spelen zich af in dat Labyrinth onder invloed van de seizoenen? Dat kun je alleen maar vaststellen door het te observeren: als je de moeite neemt is het verdomd interessant!

Opzienbarend is bij dit alles, dat de Gemeente Nijmegen nu claimt het toeristen naar de zin te willen maken met de sloop van het Labyrinth, terwijl op de website van de Gemeente staat aangegeven:
In 1982, nadat de nieuwe waterkeringmuur is gerealiseerd, wordt de Waalkade verfraaid met het Labyrinth. Het ligt op de plaats waar tot 1881 de oude Waalhaven heeft gelegen. Het ontwerp is in opdracht van de gemeente Nijmegen gemaakt door de kunstenaar Klaus van de Locht. De beeldhouwer Jaap van Hunen richtte de directe omgeving in.

Elders op de website blijkt de gemeente juist de gedachte te koesteren, dat met het Labyrinth internationale toeristen aangelokt worden, gezien de Engelse tekst. Onder de kop Nijmegen in the picture staat een foto van het Labyrinth met de poëtische invitatie:
At the Waalkade, one can admire the view on passing ships from a special place: the Labyrinth.

---

Een Labyrinth is niet zomaar een figuur met wat krabbels er in. Het geldt al eeuwen als een mythologisch symbool; de "onneembare" Bijbelse stad Jericho zou als labyrinth gebouwd zijn.
Steeds zijn ge ïntrigeerde kunstenaars bezig met variaties op het thema Labyrinth.

Dat er in Nijmegen soms beslissingen worden genomen die getuigen van afwezigheid van respect voor kunst, blijkt uit het kalken van parkeervakken op het Labyrinth. [Moet je b.v. eens gaan kliederen op Gezicht op het Valkhof te Nijmegen van Salomon van Ruysdael: je belandt acuut in de nor of in een psychiatrische instelling...] Kunstenaars uit Nijmegen en omgeving hebben deze miskleun in 2010 in gezamenlijke actie ongedaan gemaakt.

Het is zeker niet zo dat kleuters van vier jaar ook zomaar even een labyrinth kunnen tekenen, zoals ooit een collega van me beweerde over de Victory Boogie Woogie van Mondriaan, een zelfde opvatting die ik ook proef in een aantal reacties op het voornemen om het Labyrinth van Klaus van de Locht te slopen.
Tja, parkeervakken lijken voor hen misschien méér op het "eenvoudige" werk van Mondriaan dan van Klaus van de Locht...

Of is het weer zo'n prestigekwestie van lokale politici, die een "eeuwig stempel" van hun beleid willen nalaten?

Zie ook: Red het Labyrinth en NijmegenXL (vanaf 7 oktober 2012).