1900302 - ZOZ - Van Fysica en Musica

Ik heb al vaker verteld dat mijn eerste baan was bij de Rijksuniversiteit Groningen, en wel bij het Natuurkundig Laboratorium.
Ik werd eerst "leerling-bediende" (zeg maar loopjongen) - in die functie kwam ik in aanraking met alle wetenschappers en hun experimenten, en hielp ik bij college's met het opstellen van proeven en het projecteren.

Ik werkte er nog maar net, toen ik Nobelprijswinnaar prof. Frits Zernike nog in levende lijve gezien heb; daar werd ik toch wel even stil van, als knulletje net van de LTS!
Chef instrumentmaker Oosterwijk werd gehuldigd voor 40 jaar trouwe dienst en had prof. Zernike geholpen o.a. bij het maken van de fasecontrastmicroscoop, die uiteindelijk een Nobelprijs waard was, nadat grote optische bedrijven jarenlang zijn uitvinding afgewimpeld hadden. Met deze vinding kon het inwendige van levende cellen zichtbaar worden gemaakt. Eerder kon dat niet, omdat met een gewone microscoop dodelijke kleurstoffen nodig waren.

Later werd ik "technisch assistent" bij de Cyclotron-werkgroep, waar ik elektronische apparatuur bouwde voor metingen, experimenten en besturingen. Deze groep was de aanloop naar het Kernfysisch Versneller Instituut.

1: "Klein" modelcyclotron. 28 ton koper en staal.
Een grapjas schreef er met krijt op: "Niet leunen!";
2: Het testen van delen van een magneetveldmeter;
3: Meetapparatuur. Onder de tafel een voeding voor een quadrupole,
electromagnetische "lens" voor deeltjesbundels.

Bij het solliciteren naar een volgende baan, en nu nog altijd, heb ik plezier en profijt van de kans die ik kreeg om daar te werken; het raakt het vakgebied van mijn verdere loopbaan. Niet dat ik er zoveel verstand van heb of zelfs maar alle deeltjes bij name ken - ik ben er weggegaan omdat ik in mijn privéleven voor een nieuwe uitdaging stond. Ik had die sfeer graag meegenomen.

De aanleiding voor deze ontboezemingen en de aanloop naar deze Zwijmel? Een lieve mevrouw, waarmee ik op Facebook bevriend was. Was, want ik heb haar "ontvriend" - ik kon niet meer aanzien hoe ze steeds meer verstrikt raakte in nep-nieuws en complot-theorieën, en fel van zich af beet als je probeerde een beetje bij te sturen.
Ze is niet dom en behoort tot de enigszins wetenschappelijk geïnteresseerden, eidoch, ook zeker niet tot de wetenschappelijk geschoolden. Maar als je online gaat beweren dat quantum-mechanica (onderdeel van de theoretische natuurkunde, waarzonder er geen computers, internet en smartphones zouden zijn!) alsmede onderzoek naar de quantum computer onzin zijn, waar "alleen maar decadente figuren grote bedragen ontvangen om experimenten te doen in een onzichtbare wereld", pleit dat niet voor je kennis van zaken.

En als je beweert dat de "large collider hadron" (moet zijn: Large Hadron Collider of LHC, momenteel de grootste deeltjesversneller ter wereld), nog nooit iets heeft opgeleverd, heb je iets gemist: in 2012 is aangetoond en in 2013 bevestigd dat het reeds in 1964 voorspelde Higgs-deeltje bestaat. Dat deeltje moet bestaan om het standaardmodel van de deeltjesfysica te laten kloppen. Het is genoemd naar Peter Higgs, die samen met collega's in 2013 de Nobelprijs ontving.
Nou is een Hadron een subatomair deeltje dat uit Quarks bestaat.
Ik stel voor dat we ons dan maar op Kwark gaan richten en dolende zielen laten dolen waar ze zelf naartoe willen. Of zich laten meeslepen...

How to make Quark: (nee hoor, dit is géén muzikale zwijmel!)


Wetenschappers zijn echt niet zo saai en verstrooid of kwaadaardig als het stereotiepe beeld uit stripverhalen. Zo is er een muzikale uitleg gemaakt over de LHC.

Alpinekat - Large Hadron Rap:


Het is geschreven en uitgevoerd door wetenschapsjournaliste Katherine McAlpine, hier staat een Nederlandse vertaling.

Er zijn songs die niet over natuurkunde gaan, waarin deeltjes en botsingen daarvan als metafoor dienen, meer dan ik had gedacht. Zelfs heel specifiek: Nick Cave & The Bad Seeds - Higgs Boson Blues, maar die is lang en duister.

Nee, dan een heerlijke ontdekking uit IJsland: de zesde song uit het project Island Songs van Ólafur Arnalds (nl). Hij trok in zeven weken langs zeven steden op IJsland en maakte in elke stad een song samen met een lokale artiest. Het hele project is gefilmd. Deze aflevering is gemaakt samen met de zangeres Nanna Bryndís Hilmarsdóttir.

Olafur Arnalds begon als drummer in hardcorepunk / heavy metal-bands, maar maakt nu héél andere muziek: hij mengt strijkinstrumenten, piano en elektronische muziek, ook wel aangeduid als eigentijdse klassieke muziek.

Particles werd opgenomen in de vuurtoren van Garður in het zuidwesten van IJsland, de geboortestad van zangeres Nanna Bryndís.

Ólafur Arnalds - Particles / ft. Nanna Bryndís Hilmarsdóttir:


Wetenschappers moeten natuurlijk ook opgeleid worden; dat begint al vroeg, als het goed is. De groep Spring, die voortkwam uit de gelijknamige Vlaamse TV-jeugdserie, had daar oog voor...

Spring - Juf van fysica:

---

Wie mee wil doen met (of luisteren/kijken/lezen bij andere deelnemers) ZOZ: Zwijmelen op Zaterdag, vindt de links bij Trees.
Afleveringen t/m ZOZ260 vind je bij Marja.